Od 15. septembra 2023. godine stupile su na snagu izmene i dopune Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju, koje se odnose na član 109. Ove promene su počele da se primenjuju od 1. januara ove godine i donose nova pravila za naslednike porodičnih penzija.
Prema novom propisu, u slučaju smrti penzionera, penzija i novčane naknade pripadaju do poslednjeg dana u mesecu u kojem je korisnik preminuo. Da bi se osiguralo sprovođenje ove odredbe, PIO Fond je izdao obaveštenje naglašavajući da je banka obavezna da vrati Fondu iznose penzija i novčanih naknada koje su isplaćene nakon tog datuma, na zahtev Fonda. Banka nema pravo namirivanja svojih potraživanja prema korisniku prava iz tih iznosa.
Dodatno, ista pravila važe i za poverioce koji su primili sredstva nakon poslednjeg dana u mesecu u kojem je korisnik preminuo, u vezi sa realizacijom obustave od penzije.
U skladu s ovim izmenama, član 111 Zakona je takođe modifikovan. Porodična penzija ostvarena po smrti korisnika penzije sada se isplaćuje najranije od prvog dana narednog meseca. Drugim rečima, pravo na porodičnu penziju će se utvrđivati i isplaćivati najranije od prvog dana narednog meseca nakon smrti korisnika, pod uslovom da korisnik porodične penzije nije bio u osiguranju u tom periodu.
Ove izmene, koje su stupile na snagu 1. januara 2024.imaju za cilj rešavanje problema vezanih za naplatu više isplaćenih iznosa penzije nakon smrti korisnika prava, uz istovremeno osiguranje da porodice preminulih korisnika ne budu oštećene.
Koliko je korisnika porodične penzije u Srbiji i ko ima pravo na nju?
U Srbiji, trenutno ima 324.720 korisnika porodične penzije, što čini 19,7% od ukupnog broja penzionera. Prosečna penzija iznosi 32.275 dinara (pre povećanja u januaru).
Prema Zakonu o penzijskom i invalidskom osiguranju, članovi porodice umrlog korisnika starosne ili invalidske penzije, uključujući bračnog partnera, decu i roditelje, stiču pravo na porodičnu penziju ukoliko nisu u mogućnosti samostalno obezbediti materijalnu i socijalnu sigurnost.
Udovice mogu ostvariti pravo na porodičnu penziju ako do smrti supružnika navrše 53 godine života.Pravo ostvaraju i ako postanu potpuno nesposobne za rad u roku od godinu dana od dana smrti supružnika. Isto pravilo važi i za udovce, koji, međutim, moraju navršiti 58 godina života do smrti supruge.
Deca imaju pravo na porodičnu penziju do navršenih 15 godina života. Nakon toga, dete stiče pravo na porodičnu penziju tokom srednjoškolskog obrazovanja, a ona im pripada do završetka školovanja, najduže do navršenih 20 godina života, odnosno 26 godina ako pohađaju visokoškolsku ustanovu.
Pravo na porodičnu penziju zadržavaju dok traje nesposobnost za samostalan život i rad, koja nastane nakon uzrasta do koga im je obezbeđeno pravo na porodičnu penziju, a pre smrti osiguranika ili korisnika prava. Deca s invaliditetom zadržavaju pravo na porodičnu penziju i nakon prestanka zaposlenja ili obavljanja samostalne delatnosti, prema objašnjenju Fond PIO.
