Plemićke porodice nisu bile retkost u Vojvodini, kao ni njihovi velelepni domovi i zadužbine. Retkost nisu bile ni rimokatoličke crkve, s obzirom na strukturu stanovništva. Ipak, crkva u neoromaničkom stilu nije bila česta pojava u fruškogorskim selima. Crkva Svetog Rudolfa u Banoštoru, izgrađena baš u ovom stilu, temelje je dobila 1910. godine. Dve godine kasnije postavljen je i blagoslovljen kamen temeljac. Već 1913. godine zidarski radovi su bili završeni, a na jesen iste godine, crkva je dobila i potreban mobilijar. U proleće 1914. već je primila prve vernike. Neposredno pored crkve, ali ipak potpuno odvojeno od glavnog prostora ovog verskog objekta, izgrađen je toranj, sa koga su se nekada oglašavala tri zvona, kitnjasto ukrašena. Do zvona, vodile su stepenice.
Crkva Svetog Rudolfa u Banoštoru – virtuelna panorama (foto: 105.rs); Da rotiraš sliku, na računaru koristi miš, a na mobilnom uređaju pokrete prstima. Za zumiranje, koristi plus i minus u levom, a za prikaz u punoj veličini simbol u desnom donjem uglu slike
S obzirom na to da je u selu Banoštor i okolini živelo mnogo nemačkih porodica, crkva je bila najpre njima namenjena. Međutim, po završetku Drugog svetskog rata i sa odlaskom ovih porodica iz Srema, u selu više nije bilo katoličkih vernika koji bi je posećivali i vodili brigu o njoj. Vrlo brzo, vreme je počelo da radi svoje. Najpre su stradali krov i drvena konstrukcija, onda i krov zvonika, a unutrašnjost crkve je nestala, znate već kako. Tako da su od Crkve svetog Rudolfa ostali samo zidovi.
Na svom imanju, izgradio ju je grof Rudolf iz Futoga, po kome i nosi ime. Rudolf Kotek bio je češki plemić, zemljoposednik i zadužbinar iz Futoga. Zapravo, poreklo je vodio od ugarske grane češke plemićke porodice Kotek u kojoj mu je rođen otac, takođe Rudolf. Majka Marija fon Kevenhiler-Meč bila je grofica. Od 1852. godine, posed u Futogu, bio je u vlasništvu njegove porodice, a on ga je nasledio. Na imanju, nalazio se i dvorac podignut 1777. godine. Kada je do ovog poseda stigla pruga, grof Rudolf ga je proširio i prilagodio svojim potrebama. Bio je strastven lovac pa je u sremske šume uvozio plemenitu divljač iz Slovačke. Oženio se Marijom, groficom iz ugarske magnatske porodice. Nisu imali dece, a veliki deo svog bogatstva davali su u dobrotvorne svrhe. Krajem 19. veka podigli su sirotište, porodilište i starački dom u Futogu. Deo svog zemljišta ustupili su za igradnju kasarne, a osim što su izgradili rimokatoličku crkvu u Banoštoru, pomagali su i obnovu drugih crkava. Srpska pravoslavna crkva u Futogu obnovljena je zahvaljujući velikoj donaciji ovog bračnog para, a sredstva su donirali i za završetak gradnje katoličke crkve Svetog srca. Grof Rudolf je bio i počasni zapovednik Dobrovoljnog vatrogasnog društva u Futogu, kome je takođe redovno donirao sredstva. Kada je grof Kotek umro 1921. godine, kako nije imao naslednike, sa njim se ugasila ugarska grana porodice.
Crkva o kojoj pričamo bila je u upotrebi do Drugog svetskog rata. Nakon toga, u Banoštoru više nije živela nijedna katolička porodica. Briga o njoj svela se na povremeno košenje trave i čupanje korova, za šta je bilo voljno i zaduženo nekoliko stanovnika Banoštora. Verski objekat koji se čak i nije našao na spisku zaštićenih spomenika Pokrajinskog zavoda, Vatikan je ipak stavio pod svoju zaštitu, kako su preneli domaći mediji 2018. godine.
Pre tri godine, pojavila se nada da se spas crkve možda nalazi u vinu. Mediji su tada objavili da je Vatikan dozvolio jednom vlasniku vinarije iz Banoštora, da o crkvi brine u narednih 99 godina. Njegova vinarija, nalazi se tik iza crkve, a neki dugoročni plan uključuje sređivanje, vraćanje starog izgleda i njeno pretvaranje u Centar za istraživanje vinske kulture. U nekom momentu, planirano je i da se u crkvi održavaju predstave, sajmovi, koncerti, a da se u jednom posebnom delu smesti vinski arhiv Vojvodine. Ako uzmemo u obzir lokaciju ovog verskog objekta, odnosno, blizinu reke Dunav i plan da se baš tu u Banoštoru napravi pristan za turističke brodove, sve zajedno zvuči sjajno i ima ogroman turistički potencijal. Naravno, pod uslovom da se realizuje.
Za sada, crkva sv. Rudolfa, izgleda isto kao i u poslednjih nekoliko decenija. Nema nikakvu namenu, obraduje se svakom banoštorcu koji pokosi travu i korove, kao i svakom turisti koji do ovog sremskog mesta dođe zbog informacija, jedinstvene arhitekture ovog objekta ili zanimljivih fotografija.
Galeriju fotografija pogledajte ovde:
Podcast verziju ovog sadržaja poslušajte ovde:
Pogledajte interaktivnu mapu koja prikazuje lokacije koje smo obišli i fotografisali za virtuelne multimedijalne ture Zaboravljeni spomenici kulture i istorije i Najlepše crkve Vojvodine.
