U Atrijumu Narodnog muzeja Zrenjanin, od 15. do 17. septembra, ponovno će se održati festival nematerijalnog kulturnog nasleđa pod nazivom “Banatski dani teku”.
Tokom ovog događaja, javnosti će biti predstavljeno i promovisano bogatstvo kulturnog nasleđa i elemenata jedne izuzetno raznolike multikulturalne sredine, kakav je Banat. Učesnici programa predstavljaju većinski narodi koji nastanjuju ovu regiju: Srbi, Rumuni, Slovaci i Mađari.
Projekat se realizuje uz podršku Ministarstva kulture Republike Srbije, a autorka je Rajka Grubić, muzejski savetnik – etnolog Narodnog muzeja Zrenjanin.
Ulaz na događaj je besplatan, a sva tri dana program počinje u 18h.
PETAK – Svadbeni običaji
Svadbene običaje čine najsloženiji rituali tradicionalne kulture, zauzimajući ključno mesto u životnom ciklusu i lokalnoj zajednici. Ovi obredi obuhvataju mnoge magijske radnje i folklorni sadržaj, s jasno definisanim redosledom, ponašanjem učesnika, izrekama, pesmama i gozbom. Njihov glavni cilj je obezbediti srećan život mladencima i zaštititi ih od zlih sila, posebno nevestu koja se, prema narodnom verovanju, smatra najranjivijom u trenutku napuštanja svoje kuće i ulaska u mladoženjinu kuću.
SUBOTA – Trukerski zanat
Narodni vez je ključni deo narodne umetnosti, razvijajući se paralelno s tkanjem. Od monograma do stilizovanih geometrijskih i vegetabilnih oblika, narodni vez je dosegao vrhunac krajem 19. i početkom 20. veka, pod uticajem visokih umetničkih stilova, kako u tehnikama tako i u ornamentici.
U istom periodu su se pojavili trukeri, zanatlije koji su stvarali šablone za vez. Koristili su drvene kalupe na kojima je oblikovana šara od bakarnih traka. Nakon toga, šara sa kalupa se prenosila na papir – šablon, a zatim s papira na platno. Ovaj proizvod je prvobitno bio dostupan samo bogatim ljudima, ali se kasnije širio među siromašnijim slojevima stanovništva jer su mušterije ručno kopirale šablone, koristeći alat poput aluminijumske kašike ili indiga.
Danas je retko naći osobe koje su vešte u trukerskom zanatu. Promovisanjem ovog zanata i naglašavanjem važnosti veza kao deo kulturnog nasleđa, cilje je da se sačuva ova kulturna vrednost i da se prenese u savremene modne tokove.
NEDELJA – Testo u kiselo
Osim osnovnog hleba, pravili su se posebni hlebovi i peciva za verske praznike radi postizanja različitih ciljeva kao što su plodnost, uspeh, snaga, zdravlje, blagostanje i napredak. Ovi posebni kolači su koristili najkvalitetnije brašno i bili ukrašavani prema prigodi.
Najpoznatiji među njima su božićni i slavski kolači. Za Božić su se pravili kolači koji su simbolizirali Sunce, Mesec, gumno sa plastovima, kvočku sa pilićima i slično. Drugi obredni hlebovi uključuju “uskršnji hleb” sa belim jajetom na sredini, “poskurice” za zadušnice, “postupaonicu” za prve korake deteta i “pletenicu” ili “viticu” kao poklon nevesti u prvoj godini braka.
